Cztery głuche uderzenia w drzwi były końcem starego życia pana Jerzego. Kiedy mama w nocnej koszuli, w pośpiechu owinięta tylko w podomkę, odryglowała zamek i wpuściła oficera NKWD, Jurek, jego siostra, matka i babcia, byli już w innym świecie – w świecie, w którym obcy człowiek w mundurze ma prawo wrzeszczeć naglącym głosem, gdzie ma się tylko to, co w głowie i na plecach, i w którym ludzie nie mówiący nawet w polskim języku, mogą jednym skinieniem palca decydować o naszym życiu lub śmierci.
Jerzy Tomaszek, kiedy NKWD zabrało go z rodzinnego domu i zawiozło bydlęcym wagonem do dalekiego i zimnego Kazachstanu, miał kilkanaście lat. I właściwie dużo szczęścia – tym samym transportem, co on, jechali polscy oficerowie, którzy zginęli w Katyniu. Rodzinie Jerzego Tomaszka po siedmiu latach tułaczki udało się wrócić do kraju prawie w komplecie. W Kazachstanie została tylko babcia, której grób znajduje się na polnym cmentarzu pod wsią Pieszczanka.
Historia milionów Polaków
Emigracyjne losy rodziny Tomaszków są jedną z tysięcy opowieści o Polakach, którzy zmuszeni zostali do opuszczenia ojczyzny z takich czy innych przyczyn. Historia wyjazdów z ziem polskich toczyła się na przestrzeni setek lat. W najróżniejsze części świata wyruszano zarówno za chlebem, jak w poszukiwaniu wolności i innego życia. Nie zmieniło się to po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Na wędrówkę ruszano pieszo, pociągami, na pokładach statków, a później i samolotów. Po wstąpieniu do Unii Europejskiej emigracja stała się pokoleniowym doświadczeniem milionów młodych Polaków. Dziś prawie każdy zna kogoś, kto zdecydował się na emigrację.
Na całym świecie żyje ponad 20 milionów ludzi polskiego pochodzenia. Co wiemy dziś o jednym z najważniejszych zjawisk w polskiej historii? Czy możemy poczuć to, czego doświadczali Polacy opuszczający swoje domy pod koniec XVIII wieku lub zrozumieć, co to znaczy emigrować na początku XXI wieku? Czym jest emigracja w dobie podroży lotniczych?
Jedyne takie miejsce w Polsce
W Gdyni powstało pierwsze w kraju muzeum poświęcone historii polskiej emigracji. W historycznym gmachu Dworca Morskiego, skąd przez dziesięciolecia wypływały polskie transatlantyki, powstała instytucja, która o dziejach wyjazdów i losach Polaków na świecie opowiada w ścisłym związku ze współczesnością. Historia emigracji pisze się bowiem każdego dnia. Jej najróżniejsze wymiary przedstawia wystawa stała Muzeum Emigracji mieszczące się pod znamiennym adresem Polska 1. W Gdyni.
Komentarze